Proszę czekać
Proszę czekać

Nasz serwis wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Są one wykorzystywane w celu zapewnienia poprawnego działania serwisu. W każdej chwili możesz dokonać zmiany ustawień dot. przechowywania plików cookies w Twojej przeglądarce. Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na przechowywanie plików cookies na Twoim komputerze.

Historia symboli Gminy Krzynowłoga Mała
 

Cechą każdej społeczności są symbole, które ją wyróżniają spośród innych nacji czy grup etnicznych. Znaki te są obrazem ich tożsamości i odrębności zarazem. Są dowodem dorobku kulturowego, tradycji i historii owej społeczności. Gmina Krzynowłoga Mała nie jest gminą starożytną, bowiem liczy sobie ponad 570 lat. Dotychczas nie miała swoich znaków dających świadectwo, że jesteśmy społecznością jedyną, niepowtarzalną i z własną tradycją. 
 

Dzień 3 lipca 2010 roku to dzień historyczny dla Gminy Krzynowłoga Mała.
 

Tego dnia rajcy gminni uchwalili kształt herbu, flagi i pieczęci Krzynowłogi Małej. Nawiązują one do świetnej historii założycieli Krzynowłogi Małej – rodu Łosiów herbu Dąbrowa i do średniowiecznej studni – „krzynicy”, od której wzięliśmy nazwę. Dostrzegli to autorzy opracowania znaków. Artysta plastyk – Lech-Tadeusz Karczewski wykonał projekty graficzne herbu, pieczęci i flagi na podstawie kwerendy znakomitego historyka prof.Krzysztofa Mikulskiego. Autor opracowania zaproponował dwa projekty w kilku wersjach. Oba nawiązują do historii ziemi krzynowłoskiej.


 

Poniżej oficjalna flaga, herb i pieczęci Gminy Krzynowłoga Mała

02-flaga-RGB.png (304 KB)
01-herbRGB.jpg (612 KB)03-pieczeci.jpg (65 KB)

W uzasadnieniu propozycji znaków prof. Mikulski pisze: Wychodząc z założenia, że współcześnie komponowany herb jednostki samorządowej musi wiązać się z miejscową tradycją historyczną należy uznać, że najbardziej wyróżniającymi się jej elementami są: herb Dąbrowa, którym pieczętowali się pierwotni właściciele wsi gminnej i fundatorzy miejscowej parafii Łosiowie, oraz onomastyka miejsca*. Zatem jeden projekt nawiązuje właśnie do herbu Dąbrowa, drugi zaś równocześnie do najstarszego punktu osadniczego w okolicy, czyli dawnej „krzynicy” – studni ocembrowanej drewnem.

Pochodzenie nazwy miejscowości językoznawcy wyjaśniają w ten sposób: pierwszy człon nazwy związany jest z rdzeniem krin, pochodzącym od apelatywu – źródło, strumień, krynica. /apelatyw z łac. appellativum - rzeczownik pospolity np. człowiek, zwierzę, roślina – red../ Drugi człon nazwy można wiązać z prasłowiańskim słowem volga, oznaczającym nasycenie gruntu (atmosfery) wodą (słowo wlyga, włoga występuje w gwarze mazowieckiej, języku czeskim i staroruskim). Zatem musiało to być miejsce występowania źródeł i podmokłe **.

Wybór jednej z propozycji należał do Rady Gminy Krzynowłoga Mała i wybrali tę, która od dnia 3 lipca 2011 roku łączy naszą historię z teraźniejszością i przyszłością zarazem. A herb, flaga i pieczęcie są, jak mickiewiczowska wieść gminna, swoistą arką przymierza „...Między dawnymi i młodszymi laty”. Jest to przysłowiowy „chrzest”, choć nasze dziecię – gmina ma ponad 500 lat z okładem. Jak pisze Adam Pszczółkowski znawca historii krzynowłoskiej dziedziny: W 1439 r. Jan Łoś de Grotkowo otrzymał od księcia Bolesława IV nadanie na dobra Krzynowłoga Mała, gdzie w tymże roku ów Jan ufundował parafię. Zatem gmina liczy lat 571. Jej ojcem był Jan Łoś***, a teraz rodziców chrzestnych będzie miała piętnaścioro, a dodając wójta jako Jej opiekuna z nadania Rady – szesnaścioro. Jest zatem nadzieja, że tak liczna, światła reprezentacja krzynowłoskiej społeczności zadba, by gmina, rozwijała się rozumnie, w zdrowiu i bez zawirowań historii. Jednako do tego trzeba przekonania, że wspieranie naszej ziemi to nie tylko narzucony ciężar, ale chwalebny obowiązek, w myśl powiedzenia: Lekki jest ciężar, który się dźwiga z ochotą. I należy trwać w nadziei, że historyczni ojcowie gminy – Łosiowie, patrząc na nas z góry powiedzą, trawestując swoją dewizę rodową Simplices sed audaces – Jesteście... "prości lecz śmiali" i... godnie wypełniacie obowiązki wobec naszej krzynowłoskiej dziedziny.

oprac. Bogusław Kruszewski 

Onomastyka, nazewnictwo, dział nauki zajmujący się nazwami (imionami) własnymi

** źródło: L. Zugaj – Historia Gminy Krzynowłoga Mała

*** ŁOŚ. Herbu Dąbrowa. Ich gniazda na Północnym Mazowszu to: Krzynowłoga Mała, w parafii Dzierzgowo: Wólka Łosiowska, w parafii Karniewo: Łukowe-Łoś, Wronowo-Łoś, Wola-Łoś, zaś w ziemi wyszogrodzkiej Grotkowo. Boniecki pisze: “gniazdem ich był powiat przasnyski, ziemi ciechanowskiej, gdzie liczni siedzieli Dąbrowici. Posiadali tam Krzynowłogę Małą, wieś parafialną, Wronowe, Łukowe i Wolę, zwane od nich w XVI-m wieku Wronowe Łoś, Łukowe Łoś i Wola Łoś, w parafii Karniewskiej. Jedną z głównych ich siedzib było Grodkowo, w ziemi wyszogrodzkiej. W XV-m wieku pisali się zwykle z Grodkowa, tak, że możnaby sądzić, że Grodkowo było ich pierwotnym gniazdem. Ponieważ jednak wieś to oddalona jest bardzo od innych dzierżaw rodu Dąbrowitów, należy przypuszczać, że była nabytą, a pierwotną siedzibą były wymienione wyżej dobra. Gałąź jedna osiadła z czasem na Rusi Czerwonej, od wsi Januszowice pod Opocznem, nosiła w XV-tym do połowy XVII-go wieku nazwisko Łosiów Januszowskich tub tylko Januszowskich.”

Najstarsza wzmianka: w latach 1391-1398 Jan Łoś przebywał w niewoli krzyżackiej. W 1439 r. Jan Łoś de Grotkowo otrzymał od księcia Bolesława IV nadanie na dobra Krzynowłoga Mała, gdzie w tymże roku ów Jan ufundował parafię.

Z tego rodu zasiadali w senacie Rzeczpospolitej: Andrzej Wojciech kasztelan słoński 1623-1633, Felix Antoni (*1738 +1804) wojewoda pomorski 1779-1790, Jan kasztelan wyszogrodzki w 1591, Krystyn kasztelan zakroczymski w 1563, kasztelan wyszogrodzki w 1564, Michał (+1758) kasztelan kamieniecki od 1740, kasztelan lwowski od 1754, Paweł (+1596) kasztelan płocki od 1593, Stanisław (+1584) kasztelan wyszogrodzki od 1577, kasztelan rypiński od 1579, Władysław Stanisław kasztelan chełmiński od 1681, wojewoda pomorski od 1865, wojewoda malborski od 1694, Władysław (+1711) kasztelan rypiński od 1707. Przedstawiciele tego rodu otrzymali tytuły hrabiowskie w Galicji w 1783 i 1789, w Rosji w 1844, w Austrii w 1861. Chociaż od 1644 r. Łosiowie nie dziedziczyli na Krzynowłodze Małej, to jeszcze pod koniec XIX w. pisali się “hrabia na Krzynowłodze Małej Łoś”. Współcześnie żyjący hrabiowie Łosiowie mieszkają w Polsce, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Kanadzie. 

źródło: Adam A. Pszczółkowski - Herbarz Małokrzynowłoski

Adam A. Pszczółkowski *

Gdy Krzynowłoga Mała była miastem.

(fragmenty referatu)**

W 1904 r. w „Echach Płockich i Włocławskich" ukazał się artykuł zatytułowany „Korespondencje z Małej-Krzynowłogi", w którym znajdujemy między innymi takie oto fragmenty: „W guberni płockiej […] leży wioska, dawniej miasto, Krzynowłoga Mała [..]. Wielu kolatorów krzynowłoskich zajmowało wybitne stanowiska w Rzeczpospolitej, np: rodzina Nieborskich, których dobra od Chorzel do Szreńska się ciągnęły. W aktach trafiamy na ciekawy szczegół, świadczący, iż po Nieborskich, majątki Krzynowłoga Mała i Szreńsk z przyległościami znajdowały się w ręku rodziny Leszczyńskich. Nawet król Leszczyński zaraz po swojem na tron obiorze, trzymał tutaj do chrztu syna, swemu bratu Jackowi Leszczyńskiemu. Kościół więc krzynowłoski oglądał w swych progach jednego z królów polskich wkrótce po elekcji”.

Informacja ta była potem bezkrytycznie wielokrotnie przepisywana. Trzeba więc zacząć od tego, że król Stanisław Leszczyński nie miał w ogóle brata. Nie miał nawet i krewnego ze swego rodu, któremu było by na imię Jacek. A nadto Leszczyńscy właścicielami ani Krzynowłogi Małej, ani Szreńska, nigdy, przenigdy nie byli. W okresie obu panowań Stanisława Leszczyńskiego w latach 1704-1709 i 1733-1736 r. dobra te należały do Nieborskich.

Dawne trydenckie metryki parafialne krzynowłoskie, sprzed 1808 roku,

zaginęły w niejasnych okolicznościach po II wojnie światowej. Ostał się jednak sumariusz sporządzony do nich w 1855 r. przez ówczesnego proboszcza księdza Piotra Gutowskiego. Istotnie pod rokiem 1704, a więc rokiem pierwszego obioru na tron owego króla, figuruje wpis chrztu Stanisława Leszczyńskiego, syna Jacentego i Marianny. Tak przynajmniej odczytał to nazwisko z oryginału ksiądz Gutowski. Szczegółowa jednakże analiza dawnych ksiąg sądowych ciechanowskich grodzkich, pokazuje, iż w 1704 r. dziedzicem Krzynowłogi Małej z przyległościami był Kazimierz Nieborski, kasztelan sieprski. Drugą i podówczas aktualną jego żoną była Bogumiła Dąmbska, już wdowa po Grabskim i Rokitnickim, zaś córka Jana Stanisława, kasztelana konarsko-kujawskiego. Siostrą rodziną tejże Bogumiły była Marianna Dąmbska, żona kolejno Kazimierza Plichty, starosty gostyńskiego
i Jacka Leżeńskiego, starosty inowrocławskiego. W początkach XVIII w. małżonkowie Leżeńscy wraz z dziećmi, jako rezydenci i wierzyciele zarazem, mieszkali w dobrach swego szwagra w Krzynowłodze Małej.

To właśnie w 1704 r. przyszedł tu na świat Stanisław Leżeński, a nie Leszczyński,

syn powyższego Jacka. W 1719 r. syn nieżyjącego już Jacka – Kajetan Leżeński, w imieniu swym i swych dwóch braci tegoż Stanisława oraz Adama uposażył swą siostrę Juliannę, zakonnicę u benedyktynek sieprskich. Andrzej Dąmbski, w 1704 r. pełniący urząd chorążego brzesko-kujawskiego, brat powyższych Bogumiły i Marianny, daleki kuzyn Stanisława Leszczyńskiego przez swą babkę, a nadto jeden z jego najżarliwszych zwolenników, mógł zaprosić świeżo i nielegalnie wybranego króla na chrzciny swego siostrzeńca.

Zaś przedsiębiorczy właściciel Krzynowłogi Małej, jakim był Kazimierz Nieborski,

przy okazji tejże imprezy załatwił sobie u nowego władcy przywilej miejski na swe dobra. Że były to czasy wojny północnej i dwóch zwalczających się władców Polski – „od Sasa do Lasa”, czyli Augusta II Mocnego i Stanisława Leszczyńskiego – oryginalny przywilej zdaje się zaginął, ale fakt miejskości Krzynowłogi Małej uznany był ostatecznie przez władze świeckie i kościelne. Jest to już odnotowane w wizytacji biskupiej z 1724 roku.

W II połowie XVIII w., gdy właścicielem Krzynowłogi Małej, był generał Antoni Anzelm Nieborski, wnuk powyższego Kazimierza, utracjusz nadzwyczajnych zdolności, a Sejm wprowadził restrykcyjną politykę fiskalną, rodzina generała tonąc w niezawinionych długach, a chcąc ulżyć sobie w podatkach, ukrywała miejskość tych dóbr.

W 1778 r. Maciej Grzybowski - urzędnik Skarbu Koronnego, wykrył oszustwo,

a choć nie znalazł dokumentu nadania praw miejskich, przedstawił szereg dowodów na prawa miejskie - nazwa „miasteczko”, funkcjonowanie rady miejskiej i burmistrza, odbywanie jarmarków, istnienie ratusza i bruków, oczynszowanie mieszkańców. Dopiero w 1789 r. Walenty Dołęga-Lasocki zastawnik Krzynowłogi Małej wystarał się u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o formalne potwierdzenie i rozszerzenie dawnego przywileju.

Przywilej ten obowiązywał do około 1802 r., gdy zaborca pruski pozbawił miejskości Krzynowłogi. Po raz ostatni została jednakże miasteczkiem nazwana w 1820 r. w prospekcie licytacyjnym ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Województwa Płockiego nr 187/1820.

Adam A. Pszczółkowski - absolwent SGH w Warszawie - kierunek: finanse i bankowość, historyk, specjalizujący się w dziejach szlachty północnego Mazowsza, autor trzech książek i licznych artykułów.

** fragmenty referatu wygłoszonego na uroczystej sesji Rady Gminy Krzynowłoga Mała 3 07.2010 roku
 

oprac. Bogusław Kruszewski

LpNazwaOpisTypRozmiarData
LpNazwaOpisTypRozmiarData